Reklama kredytu konsumenckiego

Powszechnie wiadomo, że reklamy – delikatnie mówiąc – nie przedstawiają całej prawdy o oferowanym produkcie. Reklamodawcy stosują różne techniki manipulacyjne, mające wzbudzić w odbiorcy poczucie potrzeby skorzystania z oferowanych usług/produktów, nawet gdy w rzeczywistości ich nie potrzebują.

Czy jednak reklamodawcy – zwłaszcza z sektora usług finansowych – mają pełną dowolność w doborze treści i sposobu ich przedstawienia w reklamie. Czy reklamując kredyt lub pożyczkę instytucja finansowa może eksponować jedynie korzystne cechy, np. niskie oprocentowanie, a zatajać informacje – z punktu widzenia potencjalnego kredytobiorcy – niekorzystne, jak np. wysoka opłata prowizyjna? Jak powinna wyglądać reklama kredytu konsumenckiego? Wyjaśniamy!

Kredyt konsumencki

Przede wszystkim wyjaśnić należy, że omówione poniżej wymogi co do reklam, dotyczą jedynie tych, których przedmiotem jest kredyt konsumencki. Stąd zasadnym wydaje się w pierwszej kolejności krótkie wyjaśnienie, czym właściwie jest kredyt konsumencki.

Zasady zawierania i wykonywania umów o kredyt konsumencki reguluje ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U.2019.1083 t.j. z dnia 2019.06.12, dalej także: „UKK”). Wprowadzenie tej regulacji do porządku prawnego miało na celu zwiększenie ochrony uzasadnionych interesów konsumentów, którzy dokonując czynności prawnych z podmiotem profesjonalnym (instytucją finansową) są z założenia stroną słabszą, posiadającą mniejszą wiedzę i doświadczenie.

Kredyt konsumencki to nie rodzaj kredytu, ale pewna kategoria zbiorcza obejmująca umowy o określonym charakterze, do których stosuje się przepisy tej ustawy. Są to m.in. umowa pożyczki, umowa kredytu w rozumieniu przepisów Prawa bankowego, a także umowa o kredyt wiązany czy odnawialny.

W art. 3 ust. 1 i 1a tej ustawy wyrażona została definicja legalna kredytu konsumenckiego, zgodnie z którą przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, a także umowę o kredyt niezabezpieczony hipoteką, który jest przeznaczony na remont domu albo lokalu mieszkalnego, w tym w wysokości większej niż 255 550 zł.

Wyróżnić można zatem trzy zasadnicze cechy kredytu konsumenckiego:
• jest to umowa o kredyt (w znaczeniu ekonomicznym),
• musi być zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem,
• kwota kredytu nie może przekraczać 255 550 zł (lub równowartości tej kwoty w innej walucie).

Więcej na temat kredytów konsumenckich przeczytasz tutaj.

Reklama kredytu a ochrona konsumenta

Ustawa o kredycie konsumenckim jest źródłem regulacji mających na celu ochronę konsumenta jako słabszej – w porównaniu do kredytodawcy-przedsiębiorcy – strony stosunku kredytowego. Zasadnicza część przepisów tej ustawy ustanawia obowiązki kredytodawcy o charakterze informacyjnym.

W doktrynie mówi się nawet, że UKK wprowadza system tzw. asysty przedkontraktowej . W ramach tego sytemu kredytodawca lub pośrednik kredytowy zobowiązany jest do stworzenia takich warunków, które będą wspomagały proces decyzyjny konsumenta. System ten ma za zadanie umożliwić konsumentowi podjęcie racjonalnej i świadomej decyzji o zaciągnięciu kredytu oraz dokonanie wyboru oferty kredytowej adekwatnej do jego potrzeb. Oczywiste jest przy tym, że przyszły kredytobiorca ma swobodę w powzięciu takiej decyzji. Żeby swoboda ta była rzeczywista, a nie jedynie pozorna, kredytodawca musi jednak zapewnić rzetelny dostęp do prawdziwych informacji dotyczących reklamowanego kredytu konsumenckiego. Stąd, kredytodawca lub pośrednik kredytowy mają niejako asystować – m.in. poprzez prezentowanie autentycznych danych – konsumentowi na etapie przedkontraktowym (tj. przed zawarciem umowy).

„Większość proponowanych rozwiązań ma na celu zlikwidowanie lub chociaż zmniejszenie asymetrii informacji przez zapewnienie konsumentom dostępu do bardziej przejrzystej, rzetelnej i pełniejszej informacji na temat oferty kredytu konsumenckiego, tak aby podejmowane przez konsumentów decyzje były jak najbardziej świadome i przeanalizowane.”

Uzasadnienie projektu ustawy o kredycie konsumenckim,
VI kadencja, druk sejm. nr 3596, s. 19.

Przechodząc od ogółu do szczegółu, należy zwrócić uwagę, że art. 7 UKK reguluje podstawowe obowiązki informacyjne kredytodawcy lub pośrednika kredytowego w zakresie obejmującym reklamy kredytu konsumenckiego. Zgodnie z tym przepisem w reklamach kredytu konsumenckiego zawierających jakiekolwiek informacje na temat kosztu kredytu, podane muszą zostać konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny również dane dotyczące: stopy oprocentowania kredytu (wraz z informacją, czy jest to stopa stała, zmienna czy też zastosowanie mają obydwie te stopy), całkowitego kosztu kredytu (wraz z wyszczególnieniem składających się na niego opłat), całkowitej kwoty kredytu oraz rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania.

Łatwiejszy wybór dla konsumenta

Jednoznacznie zatem stwierdzić należy, że celem art. 7 UKK jest ochrona konsumenta przed komunikatami reklamowymi, które zachęcałyby go do zaciągnięcia kredytu, podając niepełne – a przez to mogące wprowadzić w błąd – informacje o kosztach związanych z takim kredytem.

Przepis ten w żadnym stopniu nie ogranicza możliwości reklamowania produktów kredytowych, lecz zmierza do nadania reklamie postaci bardziej dogodnej i przydatnej dla konsumenta. Otrzymując bowiem w reklamie skrótowe informacje na temat kosztów kredytu, konsument może szybko wstępnie ocenić, czy reklamowany produkt odpowiada jego potrzebom i interesom.

„Tak szerokie spektrum informacji przedstawianej konsumentom umożliwia porównanie ofert różnych kredytodawców, ułatwiając dokonanie świadomego wyboru. Konsumenci posiadający poszerzoną wiedzę o ofercie będą w stanie dokonać wyboru oferty najkorzystniejszej w danej sytuacji i czasie.”

Uzasadnienie projektu ustawy o kredycie konsumenckim,
VI kadencja, druk sejm. nr 3596, s. 20.

„Ustawa o kredycie konsumenckim przesądza zatem, że już sama reklama, która zawiera informacje o kosztach kredytu powinna dostarczyć konsumentowi podstawowych informacji, które są niezbędne do podjęcia przez niego decyzji rynkowej (wyboru oferty, zawarcia umowy, itp.). Dzięki temu konsument, wyłącznie na podstawie reklamy, może podjąć wstępną decyzję w zakresie tego, czy podejmie dalsze kroki mające na celu zapoznanie się z pełną ofertą przedsiębiorcy.”

Decyzja Prezesa UOKiK nr RKR – 4/2017 z dnia 30.06.2017 r.

Co to jest reklama?

Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim przewidują (w art. 7-8) wymogi, w zakresie treści i sposobu ich prezentacji w reklamie kredytu konsumenckiego. Ustawa ta nie zawiera natomiast definicji reklamy.

Definicje reklamy – na potrzeby ograniczeń w działaniach promocyjnych – można niekiedy odnaleźć w regulacjach dotyczących sprzedaży konkretnych produktów. Dla przykładu w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 ze zm.) zdefiniowane zostało pojęcie reklamy wyrobów tytoniowych). Dziwić może zatem bark definicji reklamy w samej UKK (wyrażonej chociażby przez odwołanie do znaczenia tego pojęcia na gruncie innej ustawy).

W celu ustalenia znaczenia pojęcia reklamy, pomocniczo (wobec braku takiej definicji w UKK) odwołać należy się do regulacji zawartych w ustawie z dnia 29 grudnia 1995 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 2017 r., poz. 1414). Zgodnie z art. 4 pkt 17 tej ustawy reklamą jest przekaz handlowy, pochodzący od podmiotu publicznego lub prywatnego, w związku z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, zmierzający do promocji sprzedaży lub odpłatnego korzystania z towarów lub usług; reklamą jest także autopromocja. Natomiast za przekaz handlowy uznaje się każdy przekaz, w tym obrazy z dźwiękiem lub bez dźwięku albo tylko dźwięki, mający służyć bezpośrednio lub pośrednio promocji towarów, usług lub renomy podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą lub zawodową, towarzyszący audycji lub włączony do niej, w zamian za opłatę lub podobne wynagrodzenie, albo w celach autopromocji, w szczególności reklama, sponsorowanie, telesprzedaż i lokowanie produktu (art. 4 pkt 16).

Co ciekawe, UOKiK przeprowadzając analizy rynku finansowego obejmuje swoimi badaniami reklamy, w szerokim rozumieniu tego pojęcia. Za reklamę uważa więc każdą informację skierowaną do nieoznaczonego kręgu odbiorców, niezależnie od tego, czy zawiera jakąkolwiek bezpośrednią zachętę do wzięcia pożyczki/kredytu, czy też takiej zachęty wprost nie zawiera. Decydującym kryterium kwalifikacji danego przekazu jako reklamy jest możliwość wpływu zawartych tam treści na decyzje konsumentów. Stąd, według UOKiK kryteria takie spełniają także przekazy mające przede wszystkim charakter informacji handlowej.

Nie wszystkie reklamy muszą być rzetelne?

Szczerze jednak przyznać należy, że nie zawsze kredytodawca promując swoje usługi, będzie musiał spełnić obowiązki wynikające z UKK.

Wyjaśnić należy w tym miejscu, że wymogi dotyczące reklam kredytu konsumenckiego określone w UKK dotyczą jedynie reklam, które w jakiejkolwiek formie wspominają o kosztach kredytu (np. wysokości prowizji, stopie oprocentowania). W praktyce oznacza to, że reklamodawca nie będzie mógł promować swojego produktu eksponując jedynie informację np. o niskim oprocentowaniu, a pomijając inne istotne dane konieczne dla porównania ofert. Z przepisów UKK wynika bowiem, że reklama kredytu konsumenckiego musi być możliwie jak najbardziej rzetelna.

Przykład I: „Szybka pożyczka gotówkowa. Minimum formalności. Prowizja 0 zł.” – taka reklama nie spełnia wymogów określonych w art. 7 UKK. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż będą miały do niej zastosowanie przepisy UKK, gdyż zawiera ona informację na temat kosztów kredytu – podkreślono, że prowizja wynosi 0 zł.

Przykład II: „Chwilówka od ręki. Bez BIK. Tel.: xxx-xxx-xxx” – taka reklama nie musi spełniać wymogów określonych w art. 7 UKK – nie zawiera bowiem informacji nt. kosztów pożyczki.

Od reklamy określonej oferty kredytu odróżnić należy także reklamę wizerunkową (do której nie będą miały zastosowania przepisy UKK).

„Polega ona na stworzeniu i utrwalaniu w świadomości konsumentów faktu istnienia konkretnej marki oraz jej pozytywnego wizerunku. Jest to kreowanie wrażenia, że marka firmująca dany produkt lub usługę posiada pewne unikalne cechy, które czynią ją wyjątkową. Reklamy typu brand advertising nie wskazują konkretnych kosztów kredytu/pożyczki, a w związku z tym przedsiębiorcy nie są zobowiązani do spełnienia obowiązków informacyjnych określonych w przepisie art. 7 u.k.k.”

RAPORT UOKIK Z KONTROLI PRZEDSIĘBIORCÓW UDZIELAJĄCYCH
KREDYTÓW KONSUMENCKICH W 2012 ROKU, Warszawa, grudzień 2012 r.

Przykład:
• Pożyczka na Twoich zasadach. Mówisz i masz! To ty stawiasz warunki, na jakich chcesz otrzymać pożyczkę […] (SKOK Stefczyka, „Gazeta Wyborcza”).
• Szybka pożyczka nawet do 50 000 zł. Błyskawiczna decyzja bez zbędnych formalności. Dzwoń xxx-xxx-xxx (Provident, „Fakt”).

Elementy reklamy kredytu konsumenckiego

Zgodnie z treścią art. 7 UKK kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach zawierających dane odnoszące się do kosztu kredytu podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:

• stopę oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie kredytu,
• całkowitą kwotę kredytu oraz
• rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.

Ponadto, w stosownych przypadkach – gdy ze względu na rodzaj lub specyfikę kredytu konsumenckiego, którego dotyczy reklama, są one relewantne i mogą być podane – dodatkowo podane muszą zostać w reklamie:

• czas obowiązywania umowy,
• całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta,
• wysokość rat,
• cena towaru lub usługi oraz
• kwota wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności.

Zgodnie natomiast z ust. 3 przywołanego artykułu ustawy, jeżeli do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, na warunkach określonych w reklamie, niezbędne jest zawarcie umowy dodatkowej, w szczególności umowy ubezpieczenia, a kosztu takiej umowy nie można z góry określić, kredytodawca lub pośrednik kredytowy podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny informację o tym obowiązku wraz z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania.

Wyjaśnijmy zatem, co oznaczają wymienione parametry i jak wpływają na atrakcyjność oferty kredytowej.

Stopa oprocentowania kredytu

Zgodnie z definicją zawartą w UKK (art. 5 pkt 10) stopa oprocentowania kredytu to wyrażone jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym.

Odsetki stanowią wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy (odsetki kapitałowe), zaś ich wysokość każdorazowo ustalana jest jako ułamek (procent) należności głównej za oznaczony czas (korzystania z udostępnionego kapitału).

Warto wspomnieć także, że oprocentowanie kredytu (odsetki kapitałowe) może być:

• stałe – odsetki są wyrażone wówczas za pomocą określonej liczby a ich wysokość nie ulega zmianie w trakcie trwania umowy (np. klauzula o treści: „Kredyt jest oprocentowany w wysokości 7% w stosunku rocznym”),
• zmienne – stopa oprocentowania nie jest stała (może ulec zmianie w trakcie trwania umowy), wysokość zmiennego oprocentowania określona jest zazwyczaj opisowo i uzależniona jest od jakiegoś obiektywnego czynnika, np. kredyt może być oprocentowany według zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym. Możliwość zastrzeżenia zmiennego oprocentowania wynika bezpośrednio z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim (por. art. 36 UKK).

Niewątpliwie, oprocentowanie jest jednym z parametrów wpływających na atrakcyjność oferty kredytu. Pamiętać jednak należy, że niskie oprocentowanie nie jest wcale gwarancją, że wybrany kredyt będzie najtańszy. Najbardziej obiektywnym czynnikiem służącym porównaniu ofert jest rzeczywista roczna stopa oprocentowania.

Na temat różnic między oprocentowaniem kredytu a RRSO przeczytasz tutaj.

Opłaty uwzględnione w całkowitym koszcie kredytu

Zgodnie z definicją zawartą w art. 5 pkt. 6 UKK całkowity koszt kredytu to wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności:

• odsetki kapitałowe,
• opłaty (np. związane z prowadzeniem konta, którego założenie jest konieczne dla udzielenia kredytu lub opłata przygotowawcza),
• prowizje (np. za udzielenie kredytu, tj. rozpatrzenie wniosku, sprawdzenie zdolności kredytowej, przygotowanie dokumentów),
• podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy,
• koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

Do całkowitego kosztu kredytu nie wlicza się natomiast kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. W całkowitym koszcie kredytu powinny zostać zsumowane praktycznie wszystkie opłaty, jakimi zostanie obciążony konsument. Nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia nazwa danej opłaty.

Ważne! Obowiązek informacyjny określony w art. 7 UKK zostanie spełniony jedynie wówczas, gdy w reklamie wyodrębnione zostaną wszystkie koszty składające się na całkowity koszt kredytu. Nie wystarczy zatem, by reklamodawca podał jedynie łączną sumę wszystkich kosztów.

Całkowita kwota kredytu

Całkowita kwota kredytu – zgodnie z definicją wyrażoną w art. 5 pkt. 7 UKK – stanowi maksymalną kwotę wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. W przypadku zaś umów, w których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, będzie to suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, jakie kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt konsumencki.

Całkowitą kwotę kredytu stanowią zatem wszystkie środki pieniężne, jakie kredytodawca oddaje kredytobiorcy do swobodnej dyspozycji. W praktyce jest to kwota, która zostaje wypłacona kredytodawcy (przelana na konto lub wypłacona w gotówce).

RRSO

Pojęcie tzw. rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) zostało wprowadzone do systemu prawnego w celu ułatwienia konsumentom porównywania różnych kredytów. RRSO to efektywna stopa oprocentowania kredytu, uwzględniająca wszystkie jego koszty, tak jakby były one oprocentowaniem w stosunku rocznym. Najprościej rzecz ujmując, wszystkie koszty kredytu stają się niejako oprocentowaniem. Gdyby zatem jedynym kosztem kredytu były odsetki, to RRSO równa by była efektywnemu oprocentowaniu. Natomiast, gdy obok odsetek pojawiają się inne koszty (prowizja, opłata przygotowawcza, opłata za obowiązkowe ubezpieczenie, itp.), to RRSO ulega podwyższeniu stosownie do wysokości tych kosztów.

Pamiętaj! Niższe oprocentowanie kredytu nie zawsze gwarantuje, że dana oferta jest najtańsza, ponieważ oprocentowanie może nie być jedynym kosztem kredytu. Wybierając ofertę kredytu zwróć uwagę przede wszystkim na wysokość RRSO, gdyż (przynajmniej w teorii) odzwierciedla ona wszelkie koszty związane z danym kredytem.

Dodatkowe informacje

W stosownych przypadkach w reklamie kredytu konsumenckiego dodatkowo podane muszą zostać:

• czas obowiązywania umowy – (tzw. okres kredytowania), czas jaki upłynie od zawarcia umowy o kredyt konsumencki do jego całkowitego spłacenia i zamknięcia zobowiązania,
• całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta – suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu,
• wysokość rat – zazwyczaj kredyty spłacane są w równych ratach miesięcznych,
• cena towaru lub usługi w przypadku np. umów o kredyt wiązany,
• kwota wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt przewidującej odroczenie płatności.

To co korzystne, bardziej widoczne…

Obowiązek informacyjny przewidziany w art. 7 UKK powstaje w odniesieniu do tych reklam, które zawierają jakiekolwiek dane dotyczące kosztów kredytu, rozumianych jako elementy uwzględniane w ramach całkowitego kosztu kredytu (np. odsetek, opłat, prowizji, podatków i marż znanych kredytodawcy oraz kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta).

Jeśli zatem reklama prezentuje któryś z wymienionych elementów w określony sposób, charakteryzujący się pewnym stopniem widoczności, czytelności lub słyszalności, to również informacje, które obligatoryjnie muszą być przedstawione w takiej reklamie stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 lub 3 UKK, muszą być co najmniej tak samo widoczne, czytelne i słyszalne. W praktyce oznacza to na przykład, że wszystkie parametry kredytu powinny zostać podane tą sama czcionką, tej samej wielkości i w tym samym kolorze.

Przykład: reklama szybkiej pożyczki gotówkowej informuje o braku opłaty wstępnej (przypuszczalnie prowizji za udzielenie kredytu) – pozostałe informacje (o wysokości oprocentowania, RRSO, całkowitej kwocie kredytu, itd.) powinny zostać tak samo wyeksponowane.

Rozwiązanie przyjęte w art. 7a UKK ma na celu zmniejszenie ryzyka wprowadzenia konsumenta w błąd, które może mieć miejsce w wypadku podania informacji prawdziwej, lecz na tyle wyeksponowanej względem innych istotnych elementów przekazu reklamowego, że odciągnie to jego uwagę od tych elementów, które mają równie istotny wpływ na ocenę atrakcyjności warunków reklamowanego kredytu, a mianowicie elementów wymienionych w art. 7 ust. 1 pkt 1–3 UKK.

Co ciekawe, z orzecznictwa TSUE wynika, że nawet podanie informacji prawdziwej może być uznane, ze względu na formę prezentacji, w tym z uwagi na różnicę prezentacji względem pozostałych informacji, za wprowadzające konsumenta w błąd.

Sposób informowania w reklamach

Istotna kwestę stanowi także sposób zaprezentowania w reklamie wymaganych prawem parametrów kredytu. Zgodnie bowiem z art. 7 UKK informacje te powinny być przekazane w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny, na podstawie reprezentatywnego przykładu.

Powyższe wymogi dotyczą wszystkich poziomów rozumienia tekstu pisanego: aspektów technicznych – formy graficznej, rozplanowania przestrzennego tekstu, koloru i wielkości czcionki; aspektów językowych – długości zdań, składni, ortografii, interpunkcji. Kryteria te powinny być stosowane w oparciu o model przeciętnego konsumenta (zob. art. 385 KC).

Według UOKiK za przeciętnego uznać należy konsumenta:

„dostatecznie dobrze poinformowanego, uważnego i ostrożnego przy uwzględnieniu czynników społecznych, kulturowych i językowych charakterystycznych dla polskiego konsumenta. Tak przyjęty wzorzec konsumenta nie powoduje, że traci on prawo do bycia rzetelnie poinformowanym o reklamowanym produkcie. Oczekiwania wobec rozsądnego konsumenta wynikają przede wszystkim z tego, jak daleko sięga obowiązek rzetelności w przekazywaniu informacji handlowej przez przedsiębiorcę. Zgodnie z orzecznictwem SOKiK, przedsiębiorca ma obowiązek poinformowania w sposób rzetelny i prawdziwy o cechach oferowanego towaru już w reklamie, a klient zwabiony jego ofertą nie ma obowiązku jej weryfikacji w miejscu sprzedaży. Przeciętny konsument ma prawo odbierać kierowane do niego przekazy reklamowe w sposób dosłowny zakładając, że przedsiębiorca, od którego pochodzą, przekazuje mu informacje w sposób dostatecznie jasny, jednoznaczny i niewprowadzający w błąd.”

RAPORT UOKiK Z KONTROLI REKLAM POZABANKOWYCH INSTYTUCJI
FINANSOWYCH OFERUJĄCYCH POŻYCZKI KONSUMENTOM, Poznań, maj 2013 r.

Podkreślenia wymaga, że niezgodna z art. 7 UKK będzie reklama, w której konsument, by uzyskać informacje dotyczące kosztu kredytu, musi podejmować z własnej inicjatywy kolejne czynności, np. poprzez link przejść do innej strony internetowej, na której dopiero uzyska informacje dotyczące reprezentatywnego przykładu.

Reprezentatywny przykład

Dla omawianej problematyki istotne znaczenie ma także art. 8 ust. 1 UKK, który wskazuje, że informacje dotyczące kredytu konsumenckiego podane musza zostać na podstawie reprezentatywnego przykładu. W art. 8 ust. 2 UKK zostało natomiast sprecyzowane, że przy określaniu reprezentatywnego przykładu należy określić warunki umowy o pożyczkę, na których pożyczkodawca spodziewa się zawrzeć co najmniej dwie trzecie umów danego rodzaju przy uwzględnieniu przez te umowy średniego okresu kredytowania, całkowitej kwoty pożyczki i częstotliwości występowania na rynku umów danego rodzaju. Stosownie do art. 8 ust. 3 UKK, kredytodawca jest zobowiązany gromadzić odpowiednie dane w celu ustalenia na ich podstawie reprezentatywnego przykładu.

Przykład: Reklama kredytu konsumenckiego zawierająca tabelę, która przedstawia jedynie kwoty pożyczek i wysokości RRSO (np. 2000 zł – RRSO 70%, 5000 zł – RRSO 60%) nie spełnia powyższych wymogów. Przede wszystkim w ww. tabeli nie ma wszystkich danych, które zgodnie z UKK kredytodawca powinien podać reklamując oferowane przez siebie pożyczki. Nie podano więc, na podstawie reprezentatywnego dla REGITA przykładu: stopy oprocentowania pożyczek i opłat uwzględnianych w całkowitym koszcie pożyczki, całkowitej kwoty pożyczki, czasu obowiązywania umowy i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta. W takim przypadku odniesienie określonych wartości RRSO do wielu kwot pożyczek uniemożliwia ustalenie, która z opcji stanowi reprezentatywny przykład.

Dobre praktyki w zakresie standardów reklamowania kredytu konsumenckiego

Podmioty sektora finansowego oferujący kredyty konsumenckie stworzyły zbiór standardów reklamowania kredytu konsumenckiego. Dokument ten jest kodeksem dobrych praktyk i stanowi uszczegółowienie obowiązków informacyjnych w zakresie reklamy kredytów wynikających z UKK. Dobre Praktyki w Zakresie Standardów Reklamowania Kredytu Konsumenckiego opracowane zostały w styczniu 2016 r. przez między innymi Związek Banków Polskich, Polski Związek Firm Pożyczkowych i Konferencję Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.

Z treścią tego dokumentu możesz się zapoznać tutaj.

Wskazane dobre praktyki wyznaczają m.in standardy w zakresie treści pouczenia prawnego w reklamach dotyczących kredytu konsumenckiego oraz sposobu jego prezentowania konsumentom, a także wytycznych tworzenia materiału reklamowego.

Propozycja standardowych informacji przekazywanych w reklamach zawierających dane dotyczące kredytu (zgodnie z art. 7 ustawy o kredycie konsumenckim): „Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) wynosi …….. %, całkowita kwota kredytu (bez kredytowanych kosztów) …….. zł, całkowita kwota do zapłaty …….. zł, oprocentowanie stałe/zmienne …….. %, całkowity koszt kredytu …….. (w tym: prowizja …….. odsetki …….. ubezpieczenie …… usługi dodatkowe ……..), …….. miesięcznych/tygodniowych rat malejących1/równych/w wysokości/po …….. zł. Kalkulacja została dokonana na dzień …….. na reprezentatywnym przykładzie.”

Dobre praktyki w zakresie standardów reklamowania
kredytu konsumenckiego, Warszawa, styczeń 2016 r.

Sankcja za naruszenie przepisów o obowiązku informacyjnym w reklamie

W przypadku naruszenia obowiązków informacyjnych wynikających z art. 7 UKK, tj. obowiązków dotyczących reklamy kredytu konsumenckiego, kredytodawca lub pośrednik kredytowy podlegać może odpowiedzialności:

• administracyjnej na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (w szczególności z tytułu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów),
• cywilnej na podstawie ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym lub ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 16 ust. 1),
• karnej zarówno na płaszczyźnie indywidualnej (tj. art. 138c Kodeksu Wykroczeń), jak i płaszczyźnie zbiorowej na podstawie ustawy z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Jeżeli zatem, zachęcony wprowadzającą w błąd reklamą, zawarłeś umowę kredytu konsumenckiego lub masz inny problem z kredytem – odezwij się do nas! Wypełnij formularz – zespół doświadczonych prawników zapewni Ci kompleksową pomoc.

Informujemy, że wypełnienie i przesłanie formularza jest bezpłatne.